شیطان قبل از خلقت انسان
قرآن کریم این طور مىفهماند که شیطان قبل از خلقت انسان در صف ملائکه بود و بعد از خلقت انسان از صف ملائکه خارج شد و رجیم شد.[1]
شیطان ملک یا جن؟
اینکه گفته شود شیطان از ملائکه بود، برخلاف نصّ قرآن است که مىفرماید: کانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ «1». من هم در تعبیرات خودم عرض کردم در صف ملائکه بود، نگفتم از ملائکه بود. قرآن مىگوید: کانَ مِنَ الْجِنِّ و همچنین راجع به شیطان این تعبیر را دارد که از آتش آفریده شده است، در صورتى که راجع به ملائکه چنین حرفى را ندارد.[2]
از ظاهر بعضى از آیات قرآن استنباط مىشود که شیطان از ملائکه است و رانده شده است، براى اینکه قرآن مىگوید: وَ اذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدوا بعد مىگوید همه سجده کردند الّا ابلیس. در آیه دیگر مىفرماید: کانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ امْرِ رَبِّهِ «2». بعضى به استناد آن آیه گفتهاند ملکى است رانده شده، و بعضى به استناد این آیه گفتهاند جن است. آنهایى که گفتهاند ملکى است رانده شده، گفتهاند چون جن یک کلمه عامّ است، یعنى از موجوداتى که پوشیده و غیرمرئى هستند؛ ابلیس هم در اینجا در ردیف ملائکه [قرار گرفته است که پوشیده و غیرمرئى هستند.] مقصودم این بود که جن و ملک (ملائکه) به طور کلى هیچ وقت در قرآن ردیف یکدیگر قرار نمىگیرند. تنها مسأله شیطان است که [از هردو گروه شمرده شده است و] در این مسأله احتمال بیشتر این است که شیطان یک حقیقت سوم است، نه از نوع آن ملائکه است و نه از نوع جنّى که قرآن نقل مىکند.[3]
محمدطاها دلیری
[1] مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى، ج4، ص: 275
[2] مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى، ج4، ص: 281
[3] مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى، ج27، ص: 775
محمد
