مشق توحید

بسم الله الرحمن الرحیم

در کنار ابزارهای نظارتی قانونی و فیزیکی و یا تلاش برای ترمیم زیر ساخت­های اقتصادی که هر یک مانع از ایجاد و گسترش فساد در نظام اقتصادی می شود، مسئلة نوع دوستی و رعایت انصاف در برابر سایر هم نوعان، از مسائل مهمی است که در آموزه­های اسلامی بدان تأکید شده است.

توجه آموزه­های اسلام به جایگاه و ملاک برتری انسان­ها بر یکدیگر، از عوامل اساسی برای مهار روحیة افزون­طلبی، کنزورزی، رشوه خواری و سایر مظاهر مفاسد اقتصادی است؛ از منظر منابع اسلامی هیچ کس حق ندارد خود را برتر از دیگری بداند و آنچه که ملاک کمال است، تقوی[1]است که البته خدای سبحان بهترین قاضی برای تعیین مقام و درجة هر فرد در برابر این معیار إلهی است. بر این اساس کسی حق ندارد با پیش داوری به برتری خود حکم کند و در نتیجه خود را در روابط اقتصادی و اجتماعی، مالک منافع خاص و ویژه بداند.امیرالمؤمنین علی علیه السلام در نصایحی خطاب به مالک اشتر در مورد مردم فرمودند:فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ‏فِی‏ الْخَلْق‏(مستدرک الوسائل،ج:13،1363،ص161). در جامعة اسلامی آحاد جامعه در روابط اجتماعی و اقتصادی با توجه به آگاهی از مقام و منزلت انسانی

خود،نه تنها به حقوق مالی و اجتماعی خود راضی هستند، بلکه تلاش می کنند تا حتی به لحاظ خواسته­های درونی نیز از برتری جویی و زیاده خواهی نسبت به دیگران خود داری کنند؛ امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ذیل آیة 83 سورة قصص که سرای آخرت را به کسانی که در درون خود درخواست علو و فزون خواهی نسبت به دیگران ندارند اختصاص می دهد، فرمودند: إنّ‏ الرّجل‏ لیعجبه‏ شراک‏ نعله‏ فیدخل فی هذه الآیة(منهاج الراعة(خویى)‏،1358،ج3: 108 )[2].بدیهی است که در صورت ترویج روحیة انصاف، نوع دوستی و عدم اعتلاطلبی، ریشه­های فساد و زیاده­طلبی خشکانده شده و روحیة انصاف و رعایت اعتدال جایگزین آن خواهد شد.براستی اگر مردم با یکدیگر از مسیر دوستی و محبت برخورد کنند، مشکلات بسیاری در اوج سختی ها محو می شود.

جواد ارباب