مقدمه:

آموزه های اخلاقی حجم فراوانی از متون دینی را فراگرفته اند ، و این را میتوان با جستجوی مختصری در متون دینی یافت مثلا قرآن کریم که یکی از متون اصلی دین است با تاکید های مکرر به تهذیب نفس و ارزش های والای انسانی بیانگر جایگاه بالای مقوله ی اخلاق در میان اهداف دین شده است به عنوان مثال هیچ سوره ای از قرآن کریم حاوی یازده سوگند پیاپی نیست مگر سوره شمس که در آن خدای سبحان درصدد بیان اهمیت تربیت نفس و خودسازی برآمده است. همچنین در مقام  تبین هدف از ارسال پیامبران و نازل کردن کتب، بارها تزکیه را پیش از تعلیم بیان کرده این را میتوان در سوره آل عمران آیه 164 و سوره جمعه آیه2 مشاهده کرد.

همچنین در روایات هم فراوان ذکرشده است به عنوان مثال حدیث مشهوری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) است که می فرمایند: «اِنّی بُعثتُ لِاُتَمِّم مکارم الاخلاق» که در این حدیث شریف اهمیت زیاد اخلاق را در دین خاتم بیان می کند.

درس اخلاق به دو نوع مختلف برگزار می‌گردد:

1.        کلاس ذکر و موعظه

این نوع درس که غایت آن تقویت اراده عملی سالک است و مخاطب آن دل انسان می‌باشد.

2.        کلاس بررسی عالمانه و تخصصی گزاره‌های اخلاقی

غایت این نوع کلاس معرفت‌افزایی اخلاقی است و مخاطب آن ذهن انسان می‌باشد.

نکته: البته باید گفت که هر یک از این نوع کلاس‌ها تا حدی غایت کلاس دیگر را به دنبال خواهد داشت.

نداشتن اخلاق در جامعه ما ناشی از عوامل گوناگونی است یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین این عوامل جهل ماست، که کلاس دوم این نیاز ما را برطرف می‌کند.

حقیقت این است که پژوهش های نظری درحوزه اخلاق در مقایسه با دانش های دیگر همچون فقه، تفسیر، حدیث، کلام و حتی فلسفه کم رنگ تر است و باکمال تاسف از مقاطع گذشته نیز کم رونق تراست این در حالی است که جهان امروز تشنه ی واقعی پیام تشیع است . ما امروز به حرکتی جدی برای سامان دادن و عمق بخشیدن به مطالعات اخلاق و تربیت اسلامی نیازمندیم.انسان معاصری که دچار سرگشتگی و گم کردن معنای حقیقی زندگی است امروز بیش از هر زماندیگر به دنبال نظام اخلاقی  قابل اعتماد است که جامع و کارآمد باشد و بتواند پاسخ گر پرسش ها و نیاز های او در آخرین آیین توحیدی و اخلاقی باشد.پیش نیاز چنین حرکتی آشنایی با مکاتب اخلاق اسلامی و همچنین آشنایی با میراث عالمان مسلمان در حوزه اخلاق و تسلط کافی بر منابع اخلاق  اسلامی است .

قابل ذکر است عمده مطالبی که در این چند سری باهم مرور می کنیم توضیحات کلی در ارتباط باعلم اخلاق و معرفی اجمالی مکاتب اخلاق اسلامی که تقریرات حقیر از سر درس استاد معظم و با نگاه به کتاب «شناخت» اخلاق اسلامی نوشته جمعی از نویسندگان انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی می باشد.

امید است که این مطالب برای دوستان خودم هم مفید واقع شود.

امیرحسین مینایی فر