بسم الله الرحمن الرحیم

فرهنگی رو به فراموشی

اگر حجاب مادران و خانمهای مسن اطرافتان را ملاحظه کنید می بینید که مقید به پوشاندن بخشهای از صورت  خود بودند؛ به اصطلاح روی خود را در مقابل نامحرم می گرفتند. اما امروزه می بینیم که این عادت خانمهای قدیمی در حال فراموش شدن است و دیگر خانمهای مذهبی توجهی به رو گرفتن صورتشان ندارند. شاید در ذهن شما نیز چنین باشد که پوشاندن صورت ودستها تا مچ برای خانمها لزومی ندارد؛ اما  با این حال چرا خانمهای قدیمی خود را ملزم می دانستند که رویشان را بگیرند؟ آیا مراجع معظم تقلید این کار را واجب می دانستند ؟ اگر وجوبی در کار بوده پس چرا امروزه اکثر خانمهای مذهبی آن را رعایت نمی کنند؟

با گذر اندکی در فقه سه احتمال برای این مسئله (یعنی لزوم روی گرفتن خانمها)  به نظرم  رسید:

1ـ از باب مقدمه علمی در پوشش: یعنی باید مقدار بیشتری از گردی صورت پوشانده شود تا شخص مطمئن به اداء تکلیفش شود. بنابراین خانم ها می بایست مقدار بیشتری از صورتشان را بپوشانند.

* این جهت نمی تواند وجهی برای رو گرفتن خانمها باشد چراکه می توان تنها با جلوتر آوردن روسری یا مقنعه این جهت را رعایت کرد.

2ـ از خوف افتادن به گناه: یعنی در جایی که زن بفهمد زن یا مردی باقصد لذت به او نگاه می کند پوشاندن تمام بدن ـ حتی دست و صورت او ـ واجب است.

* با این جهت نه فقط روی گرفتن صورت بلکه پوشاندن تمام صورت ضروری است. لکن این جهت در صورتی است که شخص علم داشته باشد که دیگری از دیدن او به گناه می افتد و با صرف احتمال نگاه حرام، وجوبی نمی آورد.

3ـ از باب ضرورت پوشاندن زینت: یعنی به خاطر آرایش و زینت صورت، پوشاندن آن بخش ها واجب است. مثلاً برداشتن ابرو و... چون موجب زینت و آرایش خانمها می شود می بایست پوشیده شود.

* به نظر می رسد این جهت در گذشته، موجب اشاعه­ی فرهنگ روگرفتن در میان خانمهای متدین بوده است.

اما چرا امروزه این فرهنگ کم اهمیت شده و در حال فراموش شدن است؟

باید بگوییم که این اتفاق صددرصد به مراجع تقلید برنمیگردد؛ زیرا کار مجتهد در چنین اموری، استخراج حکم است و تشخیص مصداق کار مکلف است. در این موضوع نیز، مجتهد وجوب پوشش زینت را بیان کرده است اما اینکه ابروبرداشتن نیز زینت محسوب می شود یا خیر وظیفه او نبوده است بلکه برگردن مکلف است که به عرف متدینین مراجعه کند و زینت بودن آن را بررسی کند.

به نظر بنده چنین می رسد که هنوز عرف متشرعه امروز، آرایش های ثابت صورت(مثل ابروبرداشتن) را زینت محسوب می کند. شاید به خاطر همین باشد که در بسیاری از شهرها به دختران مجرد تا زمان ازدواجشان اجازه این کار را نمی دهند. زیرا در ارتکاز عرف چنین است که دختر تنها برای شوهر باید آرایش کند و تا وقتی مجرد است چنین کارهایی برای او معنا ندارد.

اما این ارتکاز متدینین، در تضاد با رسانه ها قرار گرفته است. تصویری که از خانم ها در رسانه ارائه می شود، خانمهایی رو باز است و چنین القاء می کند که آرایش های صورت لزومی به پوشش ندارد. عموماً مردم چنین می پندارند که عرف متدینین همان عرفی است که در رسانه ها و صداوسیما القاء می شود در حالیکه این دو عرف با هم تفاوت دارند.

از طرف دیگر، عرف امروز برای آرایش صورت، عناوین دیگری نیز جعل کرده است که موجب شده وجه زینت آن مخفی بماند. مثلاً به این کار «نظافت» یا «احترام به مخاطب» می گوید در حالیکه «زینت» بودن آن هنوز محفوظ است. اگر این فعل هزاران عنوان دیگر نیز بگیرد تا وقتی که در عرف متدینین زینت محسوب شود، وجوب پوشش بر آن بار می شود.

حسام یزدی