بسم الله الرحمن الرحیم
در متن قبلی به طور خلاصه روند سیستم آموزشی کشور تا مرحله ی انتخاب رشته توسط
دانش آموز بیان شد که البته این مطالب و اطلاعات برای همه ی ما واضح بود بنابراین
بنده از ادامه ی این موضوع خودداری می کنم و به بحث تحلیلی خود می پردازم و در بخش
های بعد هنگامی که به مبحث انتخاب رشته رسیدم ، فرآیند سیستم آموزشی از انتخاب
رشته به بعد را به طور خلاصه بیان خواهم کرد.
در متن بخش 2 منظور از مدارس ، مدارس ابتدایی هستند.
معلم
یکی از مهم ترین
مواردی(شاید مهم ترین موردی) که می شود در بحث آموزش آن را مورد بررسی قرار داد ،
معلم و نقش آن در آموزش و به ویژه در پایه ی ابتدایی است.
در مدارس ، بیشتر تغذیه ی آموزشی و علمی توسط معلم و آموزگار به دانش آموز داده می
شود و از آنجا که دانش آموزان ربات نیستند علاوه برزمینه های علمی و درسی در سایر
زمینه ها که شامل مسائل و مباحث شخصیتی ، هویتی ، اعتقادی
و .... می شوند نیز از معلم خود تاثیر فراوان می پذیرند و با توجه به سن دانش
آموزان (7 -12 سال) و ویژگی های روحی و شخصیتی آنها ، در دوره ی ابتدایی بیش از هر
زمان دیگری معلم می تواند بر دانش آموزن خود اثر بگذارد.
بنابراین فردی که قرار است به عنوان معلم انتخاب شود باید از جهات گوناگون و از
جنبه های مختلف (نه فقط سطح سواد) مورد بررسی قرار بگیرد.
- سطح سواد
بنا به گزارش یکی از مقامات آموزش و پرورش در سال 1396 آمار مدارک تحصیلی معلمان در ابتدایی به شرح زیر می باشد(1) :
۷۶نفر دکتری (۰/۰۳ درصد)
۱۶۴۸۶ نفر فوق لیسانس ( ۶/۶۱ درصد)
۱۶۲۵۲۷ نفر فوق دیپلم (۶۵/۲۴ درصد)
۷۰۰۳۱ نفر دیپلم (۲۸/۱۱ درصد)
بنابر آمار سال 96 مشخص می شود که اکثر معلمین دارای مدرک فوق دیپلم هستند و رتبه بعد از آن ، معلمین دارای دیپلم می باشند.
بنابراین شاید بتوان به معلمین ابتدایی صرفا از لحاظ مدرک تحصیلی رتبه قابل قبول مایل به ضعیف داد اما نکته ای که عده ای مطرح می کنند اینست که چون معلمین ابتدایی در مرحله ای حساس با بچه ها سر و کار دارند باید دارای بالاترین مدارک تحصیلی باشند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن فرآیند تدریس و آموزش را مدیریت بکنند که بنابر این حرف تنها ۶/۶۴ درصد معلمین ابتدایی دارای مدرک فوق لیسانس و دکتری هستند و این اصلا آمار خوبی نیست.
اما مسئله ی
دیگری که مطرح می شود این است اگر سطح سواد لازم را برای آموزش در ابتدایی ، صرفا
تسلط بر محتوای کتب درسی بدانیم ، دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان نیز از
پس این کار برخواهند آمد و داشتن مدرک امتیازی نخواهد بود اما آنچه که واضح است
بحث آموزش و تدریس آن هم در ابتدایی تنها معطوف به مؤلفه ی تسلط بر کتب درسی نمی
شود و به تجربه و مهارت های مختلف نیاز دارد.
جمع بندی ای که از دو مطلب فوق می توان کرد این است اگر مدرک تحصیلی و تحصیلات
معلم علاوه بر سواد ، بر تجربه ی فرد بیفزاید و مهارت ها و فنون مختلف از جمله :
ارتباط گیری با دانش آموز ، درک متقابل ، فن بیان ، توانایی کنترل دانش آموزان ،
مهارت ها و دانش های تربیتی ، دانش ها ی مربوط به سن و شخصیت دانش آموزان ،
روانشناسی و ..... را به او بیاموزد آن وقت مدرک تحصیلی می شود یک معیار اما اگر
این گونه نباشد واقعا معیار دانستن آن زیاد عاقلانه به نظر نمی رسد.
و یک موضوع دیگر این است که محتوای آموزشی در تربیت معلمین در ایران چیست و آیا مدرک تحصیلی و زمانی
که برای دریافت آن سپری می شود با بازدهی ای که در بحث آموزشی دارد متناسب است یا
خیر؟ و آیا ارزش صرف وقت و هزینه را دارد یا خیر؟
با توجه به سرفصل
های درسی رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان (که در انتهای متن فایل آن قرار
داده شده است) می توان دید که توجه به سزایی به مسائل تربیتی و هم معرفتی شده است
و مهارت ها و فنون مختلف و کاربردی را به دانشجو آموزش می دهد و او را برای تبدیل
شدن به یک معلم خوب ابتدایی آماده می کند.
بنابر مطلب فوق و فراگیری این دروس توسط دانشجویان به صورت عمیق و کاربردی و درگیر
شدن با متن و جان مایه ی مطالب درسی میتوان نتیجه گرفت که مدرک تحصیلی تا حد زیادی
بر بهبود روند آموزش ابتدایی تاثیر دارد و میتوان آن را البته با تقریب یک معیار
قابل توجه حساب کرد.
اما هنوز برای گفتن این جمله که «دانشگاه و تحصیلات، یک معلم خوب و نمونه از لحاظ سوادی، تربیتی،
معرفتی، دارابودن مهارت و فنون مرتبط با دانش آموز ابتدایی از قبیل روانشناسی،
مهارت ارتباطی و .... تحویل جامعه می دهد» موانعی بر سر راه وجود دارد و از جمله ی
آنها موارد پایین است :
- محتوای این سرفصل ها و دروس تا چه حد سازنده و پر بازده
هستند؟
- آیا دانشجو محتوای تمام این دروس را فرا می گیرد و به آنها مسلط می شود و مباحثی
مثل پاس کردن واحد ها و نمره دادن های الکی استاد ها و .... مطرح نیست؟
- چه ساز و کارهایی برای ارزیابی دانشجوها و نظارت بر آنها وجود دارد؟ و اگر وجود
دارد درست هستند و به خوبی اجرا می شوند؟
.
.
.
اینها مواردی است که باید بررسی شود و خود یک مقاله ی جدا و مفصل می طلبد و به بحث کمیت و کیفیت در آموزش عالی کشور مربوط می شود که خود داستان درازی دارد اما مطالب و نکات بالا تاثیر مستقیم و به سزایی بر آموزش دوره ی ابتدایی دارد که هر کدام از آنها ، درست یا غلط بودنشان ، اجرا شدن یا نشدن شان و ... سرنوشت ساز هستند و بر آینده ی یک ملت اثر می گذارند.---------------------------------------------------------------
(1) : اظهارات اسفندیار چهاربند رئیس مرکز
برنامه‌ریزی و منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش در مصاحبه با مشرق نیوز/ 8 خرداد
1396 آدرس مطلب
دریافت
حسین حداد
